Artikülasyon (Sesletim) Bozukluğu; seslerin, hecelerin ya da sözcüklerin yanlış üretilmesidir. Dinleyenler çocuğun ne söylediğini anlamak için daha fazla dikkat harcar. Bu durum, çocuğun okul ya da mesleki başarısını, toplumsal iletişimini etkiler. Bozukluğun şiddeti, konuşmadaki küçük aksaklıklardan tamamen anlaşılmayan bir konuşmaya kadar değişebilir. Artikülasyon bozukluğu olan çocuklarda en sık görülen hatalar; bir sesin yerine başka bir ses (kar– kay) söyleme, hecelerin yerlerini değiştirme (portakal- porkatal), ses eksiltme (sakız-sakı, anahtar-anatar), ses ekleme (üzüm-yüzüm) ya da sesleri bozma (süt derken “s” sesini peltek söyleme) gibi durumlardır.

Artikülasyon (Sesletim) Bozukluklarının Sebepleri Nelerdir?

Aşağıda belirtildiği gibi pek çok nedenden ötürü kişide artikülasyon bozukluğu görülebilir.

1. Yapısal anomalilere bağlı: Dudak-damak yarıklığı, ağız-yüz anomalileri, dil bağı, diş bozuklukları nedeniyle konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
2. Nörolojik bozukluklara bağlı: Serebral Palsi, felç, travmatik beyin yaralanmaları gibi nedenlerden ötürü konuşma kaslarının kontrol edilmesinde yaşanan zorluklar sonucu konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
3. İşitme bozuklukları: Doğuştan işitme kaybı, orta kulak iltihabına bağlı olarak oluşan işitme kayıpları ya da çocuğun kulağına kalem ucu, silgi vb. yabancı maddeleri sokması sonucu oluşan kulak zarı zedelenmelerinin neden olduğu işitme kayıpları nedeniyle konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
4. Zeka geriliği.
5. Herhangi bir anatomik, nörolojik, organik nedeni olmayan durumlar: Çocuğun dil, dudak, damak kasını doğru kullanmayışı nedeniyle konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
6. Yanlış öğrenme / yanlış pekiştirme: Çocuğun çevresindeki yetişkinlerin “bebeksi konuşma” davranışını hoş karşılaması, çocuğun konuştuğu gibi bebeksi konuşmayı taklit etmesi ya da çocuk üzülmesin düşüncesiyle çocuğun bebeksi konuşmalarını düzeltmemesi sonucu konuşma seslerinin bozuk/yanlış üretilmesi.

Artikülasyon Bozukluğu Kaç Yaşında Anlaşılır? Ne Zaman Terapiye Başlanmalıdır?

Çocuklar tüm sesleri aynı anda değil, belli bir sırada öğrenirler. /b/, /d/, /m/ gibi sesler 2-3 yaşlarında öğrenilirken, /r/, /z/ gibi bazı seslerin öğrenilmesi daha geç yaşlarda olur. Bazen çocuk bir sesi tek başına ya da sözcük başında doğru çıkarabilir ama başka pozisyonlarda yanlış çıkarıyor olabilir. Ya da sizin fark edebildiğinizden daha fazla seste sorun yaşıyor olabilir.

Genel olarak çocuklar 7-8 yaşlarına geldiklerinde anadilinin tüm seslerini doğru olarak üretebilirler. Bu yaştan sonra devam eden konuşma bozukluğunun kendiliğinden düzelme olasılığı düşüktür. Çocuğun konuşmasının akranlarından farklı olduğunu düşünen ebeveynler/öğretmenler, mutlaka bir dil ve konuşma terapistinden yardım almalıdırlar. Dil ve konuşma terapisti, çocuğun konuşma probleminin sebebini ayrıntılı bir değerlendirme yaparak belirler. Çocuğun hangi seslerde problemi olduğunu belirlemek üzere bazı testler uygular ve ne zaman terapiye başlanması gerektiği konusunda aileyi bilgilendirir. Ergenlik ya da yetişkinlik döneminde de artikülasyon terapisi yapılır. Ancak konuşma biçimi yerleşmeden, küçük yaşlarda yapılan terapi daha kısa sürede ve etkili sonuç verecektir.

Artikülasyon Bozukluğunda Terapi Ne Kadar Sürer?

Terapi süresi kişiden kişiye değişiklik gösterir. Kişinin yaşı, problemin derecesi, ek başka sorunların olup olmaması, haftalık seans sayısı, kişinin terapide göstereceği performansa ve kişisel özelliklerine bağlı olarak terapi süresi farklılaşır. Terapi birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir. Artikülasyon terapisinde, çocuk haftada en az iki kez olmak üzere bir dil ve konuşma terapistine gider. Bu süre içerisinde, dil ve konuşma terapistinin önceden hazırlamış olduğu program doğrultusunda çocukla çeşitli çalışmalar yapılır. Seansın bir kısmını çocukla evde çalışacak olan yetişkin izler ve ev ödevleri verilerek çalışma sonlandırılır. Her hafta çocuğun performansına göre yeni çalışmalar verilerek program tamamlanır.